Η κυπρία γυναίκα και το θέμα της ισότητας

Τα τελευταία χρόνια ο στόχος της ισότητας των δύο φύλων έχει αναδειχθεί ως ένας από τους βασικούς στόχους των περισσοτέρων κρατών, Διεθνών Οργανισμών. πολιτικών δυνάμεων, των συνδικαλιστικών και Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων και γενικά της κοινωνίας. Στη βάση αυτού του στόχου διαμορφώνονται πολιτικές, εισάγονται επιμέρους στόχοι, εφευρίσκονται πολλές φορές νέοι ευφάνταστοι όροι για να περιγράψουν το πραγματικό ή και πολλές φορές υποκριτικό ενδιαφέρον των εμπλεκομένων φορέων.

Το ζήτημα της ισότητας αποτελεί πολύ συχνά αντικείμενο εποικοδομητικού διαλόγου αλλά και έντονων διαφωνιών και διενέξεων μεταξύ ομάδων που αντιλαμβάνονται διαφορετικά την «Ισότητα». Η ισότητα μεταξύ αντρών και γυναικών έχει καθιερωθεί ως γενική αρχή και βασικό ανθρώπινο δικαίωμα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ενώ γύρω από αυτήν αναπτύσσεται ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο που καλύπτει θέματα απασχόλησης, κοινωνικής ευημερίας, κοινωνικής ασφάλισης σχέσεων εντός της οικογένειας κ.α.

Η ισότητα των φύλων αποτελεί και βασικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς χαρακτηρίζεται ως τρόπος επίτευξης των στόχων της κοινοτικής πολιτικής για τη συνεργασία και την ανάπτυξη. Όπως εκφράζεται από διάφορους, η Ευρωπαϊκή δημοκρατία μπορεί να ολοκληρωθεί με προϋπόθεση την ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε κάθε τομέα δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής διαδικασίας και της συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Η Τέταρτη Παγκόσμια Διάσκεψη του Ο.Η.Ε. για τις γυναίκες, που έλαβε χώρα στο Πεκίνο το Σεπτέμβριο 1995, κατέδειξε ότι οι διακρίσεις με βάση το φύλο παραμένουν ακόμη και ότι πρέπει να γίνουν ουσιαστικά βήματα και να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα από τις Κυβερνήσεις ώστε να εξασφαλισθεί η ισότητα των φύλων σε όλους τους τομείς: την οικονομία, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την πρόσβαση στα συστήματα υγείας, απασχόλησης και συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων, την εικόνα της γυναίκας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης κ.λπ. Επιπρόσθετα, στην Παγκόσμια Διάσκεψη εκδηλώθηκε γενική συμφωνία ότι τα γυναικεία ζητήματα έχουν σφαιρικό και οικουμενικό χαρακτήρα και ότι η ισότητα των φύλων είναι σημανυική για την οικοδόμηση δίκαιων και δημοκρατικών κοινωνιών στον 21ο αιώνα.

Στην Κύπρο η κοινωνική θέση της γυναίκας μειονεκτούσε απέναντι σε αυτήν του άντρα. Το να αποτελεί ο άντρας τον εργαζόμενο και η γυναίκα την υπεύθυνη του νοικοκυριού ήταν ο κανόνας, τα κατάλοιπα του οποίου, στις μέρες μας, υπάρχουν και επηρεάζουν την Κυπριακή κοινωνία. Στην ύπαιθρο, στο παρελθόν, συναντούμε τη γυναίκα να εργάζεται εκτός σπιτιού μόνο στη γεωργία, σε περιπτώσεις όπου η εργατική δύναμη των αντρών και των ζώων δεν αρκούσε για την κάλυψη των αναγκών. Αντίθετα στις πόλεις η χειραφέτηση της γυναίκας παρατηρείται από τις αρχές του 20 αιώνα, αφού ένας σημαντικός αριθμός γυναικών εργάζονται εκτός σπιτιού ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις με γυναίκες που ακολουθούν σπουδές στο εξωτερικό. Βέβαια αφενός ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρότερος από τον αντίστοιχο αντρικό και αφετέρου οι συνθήκες εργασίας και η άνιση μεταχείριση σε όλους τους τομείς είναι το γενικό χαρακτηριστικό.

Τα τελευταία χρόνια, στην Κύπρο, η ισότητα των δύο φύλων απασχολεί την Πολιτεία, τα κόμματα, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τις οργανώσεις που αναπτύσσουν δραστηριότητα στα πλαίσια της Κοινωνίας των Πολιτών. Για αυτό το λόγο έχει επέλεθει σημαντική βελτίωση της κατάστασης σε σχέση με τη δυνατότητα των δύο φύλων να έχουν ίσες ευκαιρίες. Παρόλα αυτά όμως αυτά που χρειάζεται να γίνουν είναι πολύ περισσότερα. Ο ρόλος του κράτους αλλά και των διαφόρων οργανώσεων που ασχολούνται με το θέμα της ισότητας, είναι καθοριστικός όπως θα δούμε και στη συνέχεια.

Είναι αλήθεια, ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου σε σχέση με την ισότητα των δύο φύλων, παρόλα αυτά όμως αυτά που χρειάζεται να γίνουν είναι πολύ περισσότερα και οι αλλαγές δεν πρέπει να έλθουν μόνο μέσα από νομοθετήματα αλλά μέσα από την παιδεία, την πρόνοια και τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις γενικότερα.

Στην Κύπρο έχει αναπτύξει δράση ένας πολύ μεγάλος αριθμός οργανώσεων που ασχολούνται με την ισότητα των δύο φύλων αποκλειστικά ή ως μέρος των γενικότερων δραστηριοτήτων τους. Η Πολιτεία θέτει την ισότητα των δύο φύλων ανάμεσα στους στόχους της και αφενός θέτει σε εφαρμογή νόμους και αποφάσεις και αφετέρου στηρίζει τη δράση των διαφόρων οργανώσεων συντονίζοντας ή επιχορηγώντας τες.

Ο στόχος της ισότητας δεν πρέπει να τίθεται ή να παραμένει απλώς ως στόχος εξίσωσης των ευκαιριών των δύο φύλων. Επιβάλλεται να αντιμετωπίζεται και ως στόχος της ισοτιμίας των ευκαιριών ανάμεσα στις ίδιες της γυναίκες, μεταξύ αυτών των πόλεων και της υπαίθρου, των γυναικών προερχόμενων από υψηλά και από χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, των μορφωμένων γυναικών και αυτών με χαμηλότερη μόρφωση. Δυστυχώς, με λαμπρή εξαίρεση τις οργανώσεις που τοποθετούνται ιδεολογικά στην Αριστερά, οι υπόλοιπες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα επικεντρώνονται μόνο στην πτυχή της ισότητας των δύο φύλων.

Ο δρόμος για την πλήρη κατοχύρωση της γυναικείας ισοτιμίας και της πραγματικής ισότητας στις ευκαιρίες παραμένει ακόμα μακρύς και δύσκολος. Η θεωρητική και η νομικά κατοχυρωμένη και μόνο αποδοχή και αναγνώριση της γυναικείας ισοτιμίας είναι σημαντική αλλά δεν είναι αρκετή. Αυτή η αναγνώριση θα πρέπει να εκφραστεί στην καθημερινότητα. Με αποτελεσματικούς μηχανισμούς επιθεώρησης που θα ελέγχουν την εφαρμογή των νόμων. Με την δημιουργία της αναγκαίας υποδομής έτσι που να διασφαλίζεται στην πράξη η δυνατότητα της γυναίκας να εργάζεται και να ανελίσσεται στην εργασία χωρίς η ιδιότητα της εργαζόμενης να συγκρούεται με την ιδιότητα της μητέρας.

Παράλληλα η Πολιτεία αλλά και η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να δράσουν αποφασιστικά προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης ισότιμων δικαιωμάτων των αλλοδαπών εργατριών αλλά και εργατών κάτι που θα συμβάλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση αλυσιδωτών προβλημάτων που προκαλεί η αδιαφορία για αυτούς και η κοινωνική τους περιθωριοποίηση.